LOKACIJA

Prostorno kulturno-istorijska celina – Almaški kraj nalazi se u širem centru gradskog jezgra Novog Sada i obuhvata gradske četvrti Podbaru, Salajku i Stari grad . Primarnu karakteristiku celokupnog obuhvata predstavlja nepravilna i složena urbana matrica ulica, definisana blokovima ivične izgradnje, u prekinutom i neprekinutom nizu, koji čine pretežno prizemni objekti.

Prostorno kulturno-istorijska celina  – Almaški kraj obuhvata prostor oivičen Almaškom ulicom na severu, Kosovskom na istoku, Temerinskom i trgom Marije Trandafil na zapadu i Pašićevom ulicom na jugu koje ujedno predstvljaju glavne saobraćajne veze sa ostalim delovima grada i gradskim sadržajima.

UVOD

Prostorno kulturno-istorijska celina – Almaški kraj, nastala je između 1716. i 1718. godine kada su se stanovnici sela Almaš naselili u neposrednoj blizini Petrovaradinskog šanca na područje koje je bilo močvarno, ispresecano barama i rukavcima. Prvobitne ulice, glavni potezi Almaškog kraja uočljivi su već na mapi grada iz 1745. godine, dok su ostale ulice, koje su bile uski prolazi na ostrvima između glavnih poteza, formirane tokom XIX veka. Na planu Grada Novog Sada iz 1877. godine sagledive su očuvana urbana matrica i parcelacija, koja se i danas želi sačuvati. Karakterističan je splet krivudavih i uskih ulica, različite i često promenljive širine, nastalih gradnjom kuća na suvim „gredama“ između vodenih tokova, bara i rukavaca.

Do kraja Prvog svetskog rata ulice su bile bez tvrde podloge, dok je u nekima bio postavljen pločnik od lomljenog kamena ili kocke, a samo je u Baranjskoj ulici bila postavljena asfaltna podloga. Prvih godina po završetku rata posvećuje se pažnja obnovi kaldrme, prethodno oštećene u ratnim razaranjima. Ozbiljniji radovi na obnovi i popločavanju ulica preduzeti su od 1923. godine, kada je izvršeno popločavanje kamenom delova ulica, Tekelijine i Patrijarha Čarnojevića. Radovi na Tekelijinoj ulici nastavljeni su i naredne godine, u Almaškoj ulici je postavljen pločnik od male kocke, u Milana Rakića lomljeni kamen, a u Save Vukovića makadam. Tokom 1932. godine kaldrmisane su makadamom ulice Đorđa Rajkovića, Koče Kolarova, Pećka i Sterijina.

Planirana izgradnja vodovoda i kanalizacije tokom 1920.godine nije realizovana sve do 1925.godine kada je izgrađen novi bunar na uglu Save Vukovića i Zlatne grede. Kanalizaciju su činili ozidani kanali (jendeci) pokriveni odozgo, koji su postojali  u Bele njive i Almaškoj ulici, dok je u  Temerinskoj, Gundulićevoj i Tekelijinoj ulici kanalizacija izgrađena 1937.godine.

Ostaci tradicionalnog popločanja u vidu krupne kamene kocke i žute klinker opeke vidljivi su u Dančićevoj ulici i uglu Zlatne grede i Skerlićeve, dok su trotoari  uglavnom  prevučeni asfaltom, a „parking površine“ od betonske galanterije.

FAZNOST

Izrada projekta za ceo obuhvat prostorno kulturno-istorijske celine  – Almaškog kraja podeljen je u više faza.

Prva faza se prostire na jugoistočnom delu prostorno kulturno-istorijske celine i obuhvata ulice Zlatne grede, Skerlićevu, Milovana Vidakovića, deo ulica Save Vukovića,Đorđa Jovanovića i Nikole Pašića, kao i trg na susticanju ulica Zlatne grede i Skerlićeve.

Druga faza obuhvata centralni i severoistočni deo Almaškog kraja i čine je delovi ulica Save Vukovića, Svetosavske, Milana Rakića, Đorđa Rajkovića sa trgom ispred KS Svilara, kao i ulice Koste Hadži mlađeg, Zemljane ćuprije, Lađarske i Milana Nešića.

Preostali deo prostora će se realizovati u fazama koje će biti naknadno definisane.

PROJEKTOVANO REŠENjE

Projekat je urađen u skladu sa Lokacijskim uslovima Broj: ROP-NSD-23794-LOC-1/2022 od 05.09.2022. godine, Uslovima i merama tehničke zaštite za urbanističko-arhitektonsko uređenje prostorno kulturno – istorijske celine Almaški kraj u Novom Sadu, broj 57/7-2019 od 07.09.2021., Projektnim zadatkom,  važećim zakonima, pravilnicima, standardima i pravilima struke. Za projekat je dobijena Građevinska dozvola broj ROP-NSD-23794-CPI-2/2022 od 09.11.2022. godine.

Idejni koncept Uređenja prostorne kulturno-istorijske celine  – Almaškog kraja

Idejni koncept pri oblikovanju prostorno kulturno-istorijske celine – Almaškog kraja predstavlja složen skup različitih segmenata koji čine izmena režima saobraćaja i kreiranje primarno pešačke zone, izmeštanje glavnih tranzitnih pravaca iz centralnog dela na obodne delove kulturno-istorijske celine, uvođenje biciklističkog saobraćaja kako bi se ovaj deo lakše povezao sa ostalim delovima grada, formiranje mikroambijenata – urbanih skverova u blizini ili oko javnih objekata koji predstavljaju urbane repere i podstiču socijalizaciju, ozelenjavanje prostora uvođenjem novih reprezentativnih drvoreda, zatim manjih drvoreda u ulicama uskog profila, formiranjem mini parkova na postojećim zelenim površinama i uvođenje različitih tipova osvetljenja za posebne nivoe urbanih elemenata, kako bi se postigla oblikovna celovitost i vizuelnoi identitet prostora. Ideja je da navedeni prostor u budućnosti predstavlja još jednu turističku zonu u gradu, koja će prvenstveno pešačkim i biciklističkim saobraćajem biti povezana sa centralnim gradskim jezgrom.

Pored urbanističko – arhitektonskog uređenja prostora, projektom je obuhvaćena kompletna izrada novih, zamena i/ili izmeštanje postojećih instalacija vodovoda i kanalizacije, elktroinstalacija, telekomunikacionih i signalnih instalacija, zalivnog sistema, toplovoda.

Poseban deo projekta predstavlja rekonstrukcija kanalizacionog kolektora, izgrađenog 60-ih godina 20-og veka. Ovaj kolektor predstavlja betonski tunel okvirnih dimenzija 5h2,8m. Deo za rekonstrukciju obuhvata trasu koja ide ispod cele Almaške ulice.

1.faza

Prva faza prostorno kulturno-istorijske celine pozicionirana je na jugoistočnom delu celokupnog obuhvata, a čine je ulice Zlatne grede, Skerlićeva, Milovana Vidakovića, delovi ulica Save Vukovića od Đorđa Jovanovića do Lađarske, deo Đorđa Jovanovića od Kosovske do Save Vukovića, i deo Nikole Pašića od Zlatne grede do Skerlićeve, kao i trg na susticanju ulica Zlatne grede i Skerlićeve. U delu Ulice Nikole Pašića od Zlatne grede do Skerlićeve, ne izvode se građevinski radovi sem radova na zameni javnog osvetljenja i usklađivanju vizuelnog identiteta.

KONCEPCIJA

Saobraćajno rešenje predstavlja izmeštanje primarnih tranzitnih pravaca iz centralnog dela na obodne delove obuhvata uz uvođenje alternativnih opslužujućih pravaca i zona sa umirenjem saobraćaja na kontaktu pešačkih i alternativnih pravaca. Izmena režima saobraćaja predstavlja uvođenje pešačkih ulica kakve su Zlatne grede, Skerlićeva i Milovana Vidakovića, uz obezbeđenje zone od 3.5 m širine bez fiksnih prepreka za prolaz vozila snabdevanja, rezidenata i hitnih intervencija. Kontrola prolaska navedenih vozila biće obezbeđena postavljanjem potapajućih stubova na glavnim ulaznim pravcima u ove ulice. Takođe predviđa se postavljanje fiksnih stubića za sprečavanje prolaza i parkiranje vozila na mestima gde saobraćajnim znacima nije drugačije regulisano, kao i postavljanje privremenih stubića u ulicama koje su van obuhvata 1. faze (Daničićeva ulica), a zbog prilagođavanja novim režimima saobraćaja. U sklopu pešačkih ulica predviđen je urbani mobilni mobilijar koji će omogućiti lakšu upotrebu prostora i zadovoljiti povremene potrebe prolaza kolskih vozila. To podrazumeva postavljanje klupa duž ulica i u delovima sa zelenim površinama, kao i postavljanje kanti za otpatke, parkinga za bicikle i slično. Na delovima ulica Save Vukovića i Đorđa Jovanovića, primarno kolskim saobraćajnicama obezbeđena su parking mesta. Na susticanju ulica Zlatne grede i Skrelićeve formiran je trg kao nastavak pešačke zone, novo mesto socijalizacije, prostor za odmor, održavanje raznih manifestacija, izložbi, umetničkih instalacija i sl. Na ovom trgu, u njegovom centralnom delu, a na inicijativu udruženja “Almašani“, predviđeno je postavljanje spomenika – skulpture posvećenog Zahariju Orfelinu.

Projektom je predvićeno postavljanje različitih elemenata vizuelne i turističke signalizacije (info table, putokazi, digitalni totemi, i slično)

ZELENE POVRŠINE

Postojeće zelene površine se remodeluju u skladu sa matricom novoprojektovanog rešenja u približno istoj površini uz planiranje novih zelenih površina na susticanju ulica Đorđa Jovanovića i Zlatne grede kao i na delovima ulice Save Vukovića i Đorđa Jovanovića. Takođe,  uvode se reprezentativni drvoredi na delu ulice Save Vukovića, kao i drvoredi u ulicama uskog profila kao što su Skerlićeva i Zlatne grede. Sadnja novog drveća se predviđa u betonskim sadnim jamama, kako bi se usled uskih profila ulica, zaštitile podzemne instalacije od korenovog sistema drveća. Postojeća stabla lošeg boniteta zamenjena su novim stablima, dok se sva postojeća stabla koja su u dobrom stanju – zadržavaju.

MATERIJALIZACIJA

Parterno rešenje koncipirano je tako da popločanje naglašava razliku između pešačkih, biciklističkih i kolskih saobraćajnih površina i sadrži jedinstvenu matricu toniranih nijansi prirodnih materijala – kamena, koja doprinosi vizuelnom identitetu prostorno kulturno-istorijske celine. Kameni elementi su korišćeni u različitim oblicima – u vidu kamenih kocki, kamenih ploča, ivičnjaka i stubića za sprečavanje prolaska vozila.

Najveći deo površine obrađen je u kamenoj kocki koja je slaže u nekoliko različitih slogova.

Kao elementi vizuelnog označavanja u parteru korišćeni su elementi od metala.

INSTALACIJE

Novoprojektovanim rešenjem su predviđene nove instalacije, zamena ili izmeštanje svih postojećih instalacija, uključujući elektro, telekomunikacione i signalne instalacije, vodovod i kanalizaciju.

Realizacija projekta i budžetska procena

Početak radova za izvođenje 1. faze je planirani za kraj 2022. godine, dok će se najveći deo radova izvoditi tokom 2023. godine.

Procenjena vrednost radova za realizaciju 1. faze iznosi 751.783.742,39 RSD sa PDV-om

Tabelarni prikaz numeričkih pokazatelja