U narednim danima, Umetnička radionica Stanišić sa Čeneja izvršiće izmenu imena upisanog na Spomenniku žrtvama racije u Novom Sadu. Pogrešno upisano Sava Jovičić biće ispravljeno u Sava Jovičin. Konzervatorski nadzor vršiće konzervatori Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada počinje sa radovima na obnovi spomenika Feliksa Perčetića na Katoličkom groblju, u Novom Sadu (sastavni deo prostorno kulturno-istorijske celine od velikog značaja Groblja van upotrebe ). Nadzor nad radovima vrše konzervatori iz Zavoda.
Feliks Perčetić je bio ugledni političar u Ugarskoj, rođen 1839. u bogatoj, plemićkoj porodici Perčetić. Novosadski župan postaje 1882. godine. Dao je značajan doprinos obnovi Novog Sada, nakon razaranja 1848. godine. Učestvovao je u obnovi Trga mladenica, koji je u bombardovanju bio potpuno razoren. Na ovom Trgu podiže svoju rezidencijalnu palatu, u stilu klasicizma. Na palati se nalazi grb plemenite porodice kojoj je pripadao. Ovaj objekat danas je poznat kao Matičarsko zdanje i za spomenik kulture je utvrđen 1997. godine. Feliks Perčetić je preminuo u Novom Sadu, 1889. godine.
Spomenik pre obnove
Spomenik nakon izvedenih radova na obnovi
Dan zaštite spomenika kulture i Dan Društva konzervatora Srbije obeleženi su 24. februara 2020. godine, u svečanoj sali Narodne biblioteke, u Beogradu.
Godišnja nagrada Društva konzervatora Srbije pripala je saradnicama Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada, Tatjani Zagoričnik, arhitekti-konzervatoru i Nataši Šijan, arhitekti-konzervatoru. Nagrada je dodeljena za izuzetan doprinos istraživanju, proučavanju i vrednovanju graditeljskog nasleđa čiji je rezultat Studija zaštite Almaškog kraja na osnovu koje je uređena Odluka o utvrđivanju Almaškog kraja za prostorno kulturno-istorijsku celinu.
Autorka Snežana Negovanović
Autorka Snežana Negovanović
Srećan Božić i Novu 2020. godinu želi Vam
Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada
Rodna kuća narodnog heroja Ilije Nešina je utvrđena za spomenik kulture 1980. godine. Kuća se nalazi u Kovilju. Po svojoj strukturi tipična je vojvođanska, seoska kuća. Prostorije se nižu jedna za drugom, a gonk je postavljen sa dvorišne strane. Na uličnoj fasadi su dva prozora i ulazana vrata. Neobarokni zabat je izidan izvan ravni krova koji je pokriven biber crepom.
Konzervatorsko restauratorski radovi na obnovi uličnih fasada na kući su druga faza radova na obnovi objekta. Započeti su 21.08. 2019 i završeni su 11.10.2019. godine. Projekat je uradio Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada, prema uslovima i merama tehničke zaštite Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Beograd.
Radovi su obuhvatali: obijanje maltera na uličnim fasadama i zidanom bedemu, do zdrave podloge-opeke i ponovno malterisanje obijenih površina sistemom paropropusnih maltera za renoviranje, sanaciju pukotina, izradu novih prozora na fasadi iz ulice Braće Vukov, restauraciju prozora na fasadi iz ulice Ilije Nešina i postojećih ulaznih vrata, zidanje novog bedema iz Ulice Ilije Nešina, izradu i postavljanje dvorišnih kapija i trotoara od opeke duž celog objekta. Izvođač radova je Arhitektura – Proing D.O.O. iz Petrovaradina.
Investitor obnove je Grad Novi Sad. Ukupna vrednost ugovorenih radova je 2.958.333,00 dinara bez PDV-a, odnosno 3.550.000,00 sa PDV-om.
Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada organizovao je konferenciju za novinare povodom pothranjivanja posmrtnih ostataka jermenske porodice Čenazi i novosadskih Jermena, sahranjenih na prostoru nekadašnje porte jermenske crke u Novom Sadu, u novosagrađenu grobnicu- kosturnicu porodice Čenazi. Molitveni čin blagoslova grobnice služili su župnik Robert Erhart i velečasni Daniel Katačić.
Obred pothranjivanja posmrtnih ostataka obavljen je 25.09. 2019.godine u 11 časova na Bulevaru Mihajla Pupina 4, ispred Banke Intese.
O značaju jermenske zajednice za istoriju Novog Sada i o realizaciji projekta izgradnje kosturnice i sanacije nadgrobnog spomenika porodice Čenazi govorili su mr Siniša Jokić, direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada i Dušan Miladinović, direktor JP Urbanizam.
Zahvaljujemo se svim predstavnicima medija koji su se odazvali našem pozivu.
U sklopu redovnih godišnjih aktivanosti, Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada obnovio je zaštićeni nadgrobni spomenik Jovana Hranilovića (kulturno dobro,utvrđeno 1968. godine) na Grko-katoličkom groblju u Novom Sadu i sanirao oštećenja na nadgrobnim spomenicima Vasi Stajiću i dr Milanu Petroviću na Uspenskom groblju (24 nadgrobna spomenika sa grobnim mestima istaknutih, kulturnih i javnih radnika- kulturno dobro, utvrđeno 1968. godine). Na spomeniku Vasi Stajiću su postavljena nova slova i brojevi, umesto nestalih, a na spomeniku dr Milanu Petroviću postavljena je nova natpisna ploča umesto ukradene. Radovi su pored sanacije obuhvatili detaljno čišćenje spomenika i uređenje.
Radove je izveo „Granit-Liješće“ DOO iz Sremske Mitrovice (Javna nabavka- Sanacija nadgrobnog spomenika Vase Stajića i dr Milana Petrovića na Uspenskom groblju i Jovana Hranilovića na Grkokatoličkom groblju u Novom Sadu – r.b. JN MV 1.3.4/2019) po uslovima i pod nadzorom Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada.
J. Hranilović – pre
J. Hranilović – posle
Vasa Stajić – pre
Vasa Stajić – posle
dr Milan Petrović – pre
dr Milan Petrović – posle
Povodom neosnovanih, nedovoljno stručnih i nekorektnih informacija koje se pojavljuju u određenim medijima, a tiču se radova na čišćenju, konsolidaciji, sanaciji i zaštiti kamenih fasada zgrade Pokrajinske vlade (Banovine), Zavod za zaštitu spomenika Novog Sada iznosi sledeće saopštenje:
Menadžment Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada je stručno i predano pristupio radu na ovom projektu, potpuno svestan odgovornosti i složenosti zadatka. Pored niza sastanaka sa predstavnicima Vlade Vojvodine i Tehničke službe Vlade Vojvodine, preduzeo je sve mere da skrene pažnju na delikatnost posla obnove ovog izuzetno vrednog objekta i da se shodno tome angažuju vodeći stručnjaci na polju saniranja kamenih fasada.
Radovi na objektu se izvode na osnovu „Elaborata za utvrđivanje tehnologije čišćenja, konsolidacije i zaštite kamenih fasada” koji je uradio Tehnološki fakultet, Univerziteta u Novom Sadu, Laboratorija za ispitivanje materijala u kulturnom nasleđu. Stručno-naučni tim koji je izradio Elaborat čine: prof. dr Jonjaua Ravnogajec, redovni profesor, rukovodilac laboratorije, doc. dr Snežana Vučetić, docent, rukovodilac za kvalitet, dr Bojan Miljević, naučni saradnik i mast. inž. John Milan van der Bergh, istraživač saradnik.
Elaborat je urađen prema ugovoru o javnoj nabavci za naručioca – Upravu za zajedničke poslove pokrajnskog organa, Novi Sad a, u skladu sa Uslovima Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada. Na osnovu elaborata je izrađen projekat i na bazi projekta je raspisana javna nabavka za radove.
„Elaborat za utvrđivanje tehnologije čišćenja, konsolidacije i zaštite kamenih fasada” je rezultat višemesečnog istraživačkog rada sprovedenog na terenu i u Laboratoriji, tokom 2017. godine. Istraživanjem su obuhvaćene tehnike i sredstva za čišćenje kamenih fasada na zgradama Pokrajinske vlade (Banska palata) i Skupštene APV (Banski dvor). Istraživanja su obuhvatila ispitivanja strukture i sastava originalnog materijala fasada i dijagnostiku stanja (sastav nečistoća) fasada, i nakon toga seriju komparativnih analiza metoda i sredstava za čišćenje, konsolidacije i zaštitu, sa probama u Laboratoriji i na terenu.
Korišćene su savremene naučne metode ispitivanja i moderna mobilna i laboratorijska oprema: stereo-optička mikroskopija, infracrvena spektometrija sa Furijevom transformacijom (FTIR), rendgenska fluorescentana spektometrija (XRF), kolorimetrija sa spektrofotometrijom, analiza sadržaja rastvorljivih soli, mikrobiološke analize, rendgensko-strukturna analiza (XRD), živina porozimetrija, infracrvena termografija, kao i ispitivanje sile otpora pri bušenju za merenje efikanosti sredstava za konsolidaciju.
U okviru dijagnostike stanja na terenu je ispitano i snimljeno preko 130 zona, od kojih je 70 predstavljeno u Elaboratu. U fazama ispitivanja tehnika i sredstava za čišćenje, konsolidaciju i zaštitu, ispitano je preko 30 sredstava i tehnika, dostupnih na našem tržištu, u skladu sa zahtevima naručiocem posla. Posle opsežnih istraživanja u laboratoriji, probe sredstava i tehnika, kao i utvrđivanja njihovih međusobnih uticaja, urađene su probe na terenu na preko 60 zona. Na osnovu svih prikupljenih rezultata istraživanja preporučen je protokol za čišćenje, konsolidaciju i zaštitu, poštujući konzervatorski princip kompatibilnosti originalnih materijala i izabranih tretmana. U toku ispitivanja za pojedina pitanja konsultovane su kolege konzervatori iz zemlje i regiona (Hrvatska, Slovenija) koji su u više navrata posetili objekat.
Laboratorija je takođe angažovana za kontrolu „in situ.” Kontrolišu se radova na čišćenju, konsolidaciji i zaštiti, odnosno snimanja na terenu i utvrđivanja adekvatnosti i efikasnosti sprovedenih tretmana čišćenja, konsolidacije i zaštite, najsavremenijom mobilnom opremom. Kontrola kvaliteta „in situ” se vrši u kontinuitetu, redovnim snimanjem površina nakon tretmana čišćenja, konsolidacije i zaštite, nakon čega se naručiocu posla dostavljaju izeštaji sa preporukama za dalji tretman i eventualne korekcije, što se unosi u građevinski dnevnik.
Osim navedene Laboratorije, nadzor nad radovima vrše i Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada, konzervatorski nadzor i Tehnička služba Pokrajinske vlade, stručni nadzor.
Što se tiče postavljanja skele, različiti faktori su uticali na izbor rešenja. Zgrada Pokrajinske vlade je samom centru grada, okružena uskim, zelenim površinama, fasada je velikih dimenzija a, samonoseće skele su izuzetno velikih širina što zahteva prostor za montažu koji ovde ne postoji. Pored toga, montaža takve skele zahteva sredstva koja bi prevazišla opredeljena sredstva za sanaciju objekta. Drugo rešenje utezanje skele preko prozora bi dovelo do ulaske velike količine vode u prostorije jer je predviđeno pranje fasade vodenom parom pod predviđenim pritiskom. Uz saglasnost sva tri nadzora, dogovoreno je da se učvršćivanje i vezivanje skele za objekat vrši sa spoljne strane što je moguće tanjim ankerima, a da se zaptivanje mesta ankerisanja nakon uklanjanja skele vrši materijalima koji se inače predviđeni za sanaciju oštećenja na kamenim pločama.
Mišljenje da je trebalo na mestima ankerisanja izvaditi postojeće ploče da se izbegne bušenje i vratiti ih nakon završetka radova, je konzervatorski neispravano i tehnički neizvodljivo. Takav postupak bi doveo do pucanja ploča koje su dobro vezane za podlogu što bi zahtevalo daleko veće sanacione radova ili zamenu ploča novim što je takođe konzervatorski neispravno. Za čišćenje teško dostupnih delova fasade angažovani su alpinsti.
Ugrađeni kamen na fasadi nije iz istog majdana i neujednačenog je kvaliteta. U donjim zonama fasade je kvalitetniji kamen dok je u gornjim zonama kamen manje otpornosti što je vremenom rezultiralo i većim oštećenjima. Sanacija oštećenja se radi materijalima koji su propisani navedenim Elaboratom. Mesta ankerisanja fasadne skele se popunjavaju istim materijalom kojim se vrši i sanacija, a ove površine su znatno manje od površina oštećenja na kamenu. Matrijal za sanaciju je toniran kamenim brašnom tako da se mesta saniranja kao i mesta ankerisanja skele uopšte ne razlikuju od samog kamena, imaju sve potrebne mehaničke i hemijske karakteristike koje se zahtevaju od materijala za sanaciju kamena kao i potrebne garancije i sertifikate kvaliteta.
Pominjanje vodenih bojica ukazuje na potpunu neupućenost u tehnike konzervacije kamena. Toniranje kamena je izvršeno zemljanim pigmentima uz dodatak akrilnog veziva. Posude u kojima se vrši mešanje zemljanih pigmenta nikako ne govori o vrsti materijala. Radove izvode timovi konzervatora specijalizovanih za kamen, od kojih pojedini imaju i zvanja profesora.
Detalj fasade pre čišćenja
Čišćenje kule alpinisti
Izgled južne fasade posle završenih radova
Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada i Srpska samouprava V kvarta „Stari grad“ u Budimpešti najavljuju otvaranje izložbe „Petrovaradin – otkrivene lepote“.
Svečano otvaranje će se održati 5. septembra 2019. godine, u Kulturnom centru „Aranytiz“ – Galerija ATRIJUM u Budimpešti, u 18.00 časova.
U okviru svečanog otvaranja biće prikazan i kratak dokumentarni film „Gradić“ u produkciji Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada.
Izložba će biti otvorena za posetioce do 12. septembra 2019. godine.
Otvaranju izložbe su prisustvovali Peter Sentđorđivolođi, gradonačelnik V kvarta u Budimpešti, predstavnici srpske samouprave, medija, Siniša Jokić, direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada i drugi gosti. Izložbu je otvorio Zdravko Jelušić, predsednik Skupštine Grada Novog Sada.
Almaški kraj, najstariji sačuvani deo Novog Sada, je utvrđen za prostorno kulturno- istorijsku celinu na sednici Vlade Republike Srbije održanoj 27. juna 2019. godine. Odluka je doneta na osnovu člana 47.stav 1. Zakona o kulturnim dobrima („Službeni glasnik RS”, br. 71/94, 52/11-dr. zakoni i 99/11-dr. zakon) i člana 43.stav 1. Zakona o Vladi („Službeni glasnik RS”,br.55/05,71/05-ispravka, 101/07,65/08, 16/11,68/12-US, 72/12,7/14- US, 44/14 30/18-dr.zakon). Predlog Odluke za utvrđivanje Almaškog kraja za kulturno dobro je uradio Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada.
Prema mađarskom istoričaru Melhioru Erdujheljiju stanovnici komorskog sela Almaš dolaze u Petrovaradinski šanac periodu od 1716 do 1718. Za kratko vreme grade kuće i ulične potese, koji su ocrtani na planu iz 1745. godine a, kakvi su i do danas uglavnom očuvani. U svom spletu i povezivanju nose karakter i tipičnost srednjevekovnih rastera, a takođe ukazuju na iskustveno korišćenje ritskog terena.
U Almaškom kraju, na Podbari ranije su pojedinačno utvrđena dva nepokretna kulturna dobra: Almaška crkva ili Crkva Sveta Tri Jerarha (Rešenje Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kuture NRS br. 1280/48 od 6. avgusta 1948. godine; Sl. glasnik RS br.16/90) spomenik kulture od izuzetnog značaja i zgrada Matice srpske (Rešenje Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kuture br. 01-130/2-73 od 12. februara 1973. godine; Sl. glasnik RS br.16/90) spomenik kulture od velikog značaja.
Prostorno kulturno-istorijska celina ima nematerijalne, kulturno-istorijske,urbanističke,arhitektonske,arheološke,privredno- industrijske,verske i sociološke vredosti.
