Kompleksi Elektrotehničke škole„ Mihajlo Pupinˮ i„ Englesko- jugoslovenske bolnice ˮ utvrđeni za spomenike kulture

Odlukama Vlade Republike Srbije donetim 23. januara 2015.godine Novi Sad je bogatiji za dva spomenika kulture. Vlada Republike Srbije je na osnovu člana 47.stav 1. Zakona o kulturnim dobrima( „ Službeni glasnik RS,ˮ br.71/ 94, 52/11- dr.zakon) i član 43. Stav 1. Zakona o Vladi („ Službeni glasnik RS,”br.55/05, 71/05-ispravka, 101/07,65/08,16/11,68/12-US,72/12,7/14 – US i 44/14) donela odluku o utvrđivanju kompleksa Elektrotehničke škole „Mihajlo Pupin ” u Novom Sadu i kompleksa „ Englesko- jugoslovenske dečije bolnice” u Sremskoj Kamenici za spomenik kulture. Odluke su objavljene u„ Službenom glasniku Republike Srbije” br.9 od 28. januara 2015.godine. Time je broj kulturnih dobara na teritoriji Grada Novog Sada sa porastao 204 na 206, a broj spomenika kulture sa 171 na 173.
Kompleks Elektrotehničke škole „Mihajlo Pupinˮ ima arhitektonsko- stilske i kulturno – istorijske vrednosti i čine ga dva stilski raznorodna objekta. Novom prostornom reorganizacijom dve zgrade su funkcionalno povezane tako da formiraju jedan prosvetni kompleks. Dvospratna zgrada u Ulici futoška broj 17 i Ulici školska broj 2 je impozantnih dimenzija, osnove slova P. Kompozicija glavne fasade sa ukupno 17 osa otvora dopunjuje zidana atika nad centralnim rizalitom i niža zabatna polja, nad ugaonim. Nad središtem uličnog krila dominira snažna piramidalna kupola. Raspored enterijera je u funkciji školske ustanove- široki hodnici i učionice u nizu. Bogata secesijska dekoracija prisutna je na fasadi i u enterijeru.
Zgrada u Ulici školskoj broj 4 je slobodnostojeća, dvospratna, pravougaone osnove sa nešto naglašenijim centralnim delom glavne fasade. Namenski je projektovana, izvedena sa prostorijama u nizu i širokim hodnicima. Ugaoni rizaliti pročelja, nad krovnim vencem, potencirani su trougaonim zabatima sa ovalnim otvorom u središtu polja. Svi vertikalni ispusti na fasadama ojačani su imitacijom kamenih kvadera.Odlukom je utvrđina i zaštićena okolina spomenika kulture, kao i mere zaštite.
Kompleks „ Englesko- jugoslovenske bolniceˮ poseduje kulturno istorijske i ambijentalne vrednosti. Značajan je za istoriju zdravstva Srbije i očuvanje uspomene na dr Ketrin Makfejl, veliku humanitarku i prijatelja srpskog naroda. Kompleks je promišljeno prilagođen ambijentu fruškogorske padine i stilski je svedene arhitekture.I ovaj spomenik je dobio svoju zaštićenu okolinu i propisane mere zaštite.

Krajem oktobra ove godine,  započeti su konzervatorsko- restauratorski radovi na sanaciji i konzervaciji Zavetnog krsta u Futogu, utvređnog za spomenik kulture od strane Vlade Republike Srbije 1997.godine ( ,, Sl.glasnik Republike Srbije br.37/ 97   8.avgusta 1997.godine).Radovi obuhvataju : demontažu krsta, restauraciju, sanaciju i montažu  njegovih elemenata. Blizina vrlo frekvetne  saobraćajnice i  dugogodšnji uticaj atmosferilija  uslovili su pojavu   brojnih oštećenja na ovom kulturnom dobru.  Stanje spomenika je ukazivalo i  na mogućnost njegovog pada.

Zavetni krst u Futogu je primer jedinstvenog spomenik ove vrste na teriotoriji novosadske opštine. Podignut je 22.  avgusta 1803.godine i redak je primer spomenika nastalog u tom periodu koji je sačuvan do današnjih dana. Podaci o autoru nisu pronađeni, krst je  izveden  u   kamenu i ima karakteristike klasicizma. Potpuna obnova je rađena daleke 1904.godine. Na osnovu podataka iz teksta na samom spomeniku  znaju se ktitori, što nije česta pojava kod sličnih spomenika koji se nalaze na raskrsnicama, odnosno ulazima u naselja. Projekat  sanacije i konzervacije uradila je  Ljiljana Polzović, arhitekta –konzervator u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada.

Po prvi put je organozovan skup na temu Gornje i donje Petrovaradinske tvrđave sa podgrađem ( prostorno kulturno – istorijske celine od velikog značaja), na kome su o: razvojnim potencijalima, revitalizaciji i problemima u praksi vezanim za ovu prostorno kulturno –istorijsku celinu govorili poznati stručnjaci,predstavnici institucija i nadležnih iz gradske uprave.Tribina je održana 24.septembra 2014.godine u Svečanoj sali Gradske kuće.Skup je izazvao veliko interesovanje i okupio značajan broj posetilaca, učesnika i predstavnika medija. Panelisti su bili: Vanja Vučenović, član Gradskog veća za kulturu,Siniša Jokić,istoričar Muzeja Grada Novog Sada,mr Darko Polić ,arhitekta JKP „Urbanizam“,Radovan Jokić, pomoćnik direktora Turističke organizacije Novog Sada, major Prve Brigade kopnene vojske Milan Burmudžija i Slobodanka Babić, arhitekta –konzervator, Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada. Centar za revitalizaciju kulturno-istorijskog nasleđa i Fond za razvoj i obnovu Petrovaradinske tvrđave FORT, čiji je osnivač Novi Sad i EXIT fondacija, pojavili su se u ulozi inicijatora i organizatora skupa .
Učesnica tribine i predstavnica Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada Slobodanka Babić, arhitekta – konzervator je posebano naglasila da priču o Tvrđavi treba staviti u realne okvire . Upoznala je prisutne sa površinom koju ova celina obuhvata i zakonskom procedurom kroz koju trenutno prolazi – postupkom utvrđivanja mera zaštite i utvrđivanja njene zaštićene okloline . Govorila je i o sanaciji i revitalizacija jednog kulturnog dobra, šta se pod tim podrazumeva i uključuju, kao i koje sve složene zadatke konzervatori reševaju tokom izvođenja pomenutih mera tehničke zaštite. Takođe se osvrnula i na značaj popularizacije ovog kulturnog dobra među najmlađim Novosađanima.
Sam skup nije dao odgovor kada će obnova početi , ali je ukazao na važne početne korake koje na tom dugoročnom i zahtevnom putu treba napraviti.

Tribina o Petrovaradinskoj tvrđavi

Katarina Maksimov, arhitekta- konzervator u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada , održala je predavanje na temu arhitektonskih i stilskih vrednosti kompleksa Jodne banje ( prostorno kulturno-istorijske celine od velikog značaja) i njegovog istorijata . Predavanje je održano u sklopu projekta „Graditeljsko nasleđe kao scena“ udruženja „Scenatoria“ iz Petrovaradina, 27. septembra 2014.godine u dvorištu kompleksa Jodne banje.Nakon predavanja, izvedena je predstava „Lilika“.Sam projekat je pokušaj oživljavanja kulturnih dobara i njihovog predstavljanje u nekom drugom kontekstu.Izvođenjem predstave u dvorištu ispred starog kupatila pokazano je da kulturno dobro može biti i izvrstan scenski prostor.
Ovaj zanimljiv događaj podsetio je građane i na nedavnu obnovu glavne zgrade kao i na veliki značaj ovog kompleksa u istoriji grada . Posetiocima su se pre početka predstave obratile i Katarina Dajč u ime organizatora događaja udruženja „Scenatoria“ i dr Milijanka Lazarević, direktorka Jodne banje.

Radovi na obnovi spomenika streljanim rodoljubima 1914.godine na Petrovaradinskoj tvrđavi započeti su 22.  jula 2014.godine , prema  konzervatorskom  projekatu Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada  Novog Sada.Radove na obnovi finansira Ministarstvo za rad, zapošljavanje i socijalnu politiku , a izvođači su DOO„Ornament inženjering”i preduzeće „Jugogradnja” iz Beograda.Stručni konzervatorski nadzor vrši takođe Zavod. Rok planiran za završetak radova je 31.  avgust 2014.godine.

Spomenik streljanim rodoljubima 1914.godine , podignut je 1934.godine  i do danas je sačuvan u izvornom stanju. Rad je lokalnog majstora, oblikovan u duhu vremena u kojem je nastao : pravilnih geometrijskih formi, jednostavan i sveden. Sastoji se od grobnice, zidnog platna sa pločom prislonjenom  na bedem i krsta postavljenog u osi iznad spomenika. Grobnica je ograđena, izvedena od betona i veštačkog kamena i  jedino je sačuvano spomen obeležje događaja iz novije istorije na prostoru Petrovaradinske tvrđave.

Osnovno opredljenje konzervatorsko- restauratorskog tretmana je očuvanje svih autentičnih vrednosti spomenika poput: dispozicije, arhitektonske kompozicije, konstruktivnog sklopa, materijalizacije i likovnog izraza.Utvrđen je predlog konzervatorskih radova sa ciljem da se predloženim merama: saniraju nastala oštećenja, spreči dalja degradacija,   otklone evidentirani uzroci njihovog nastajanja i time obezbedi zaštita celokupnog sklopa.

Oštećenja su bila prisutna na svim elementima spomenika, a predloženim rešenjima obuhvaćeni su radovi na čišćenju spomenika, rekonstrukciji nedostajućih  ili potpuno uništenih elementa i zaštita od delovanja vlage.

Godišnja skupština Društva konzervatora Srbije održana je u Vršcu 12. i 13. juna ove godine, sa temom „Tradicija očuvanja kulturnog nasleđa u Srbijiˮ.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Novog Sada svoju dvadesetodišnju delatnost predstavio je sa nekoliko radova. Slobodanka Babić, arhitekta-konzervator, govorila je o složenom radu na zaštiti urbanog graditeljskog nasleđa Novog Sada, dok je pravnik Zavoda, Miroslav Matić uzeo učešća u diskusiji sa temom zaštite kulturnih dobara u uslovima elementarnih nepogoda. Zavod je svoju delatnost prikazao i na dva velika plakata, na kojima su predstavljeni konzervatorsko-restauratorski radovi na   važnijim spomenicima u gradu. Na plakatima su se našli radovi na Adamovićevoj palati, Almaškoj crkvi, kuća bana Jelačića, Jodnoj banji, Sabornoj crkvi, Menratovoj palati i drugim.

Sekcija fotografa Društva konzervatora Srbije priredila je izložbu „170 godina od donošenja uredbe o zaštiti spomenika drevnosti i 100 godina od početka Prvog svetskog rataˮ. Na ovoj izložbi radove je izložio fotograf Milan Konjević.

Osim ovog, članovi Društva konzervatora Srbije prisustvovali su izlaganjima kolega konzervatora iz zemlje i okruženja na temu tradicije očuvanja kulturnog nasleđa u Srbiji i diskutovali o njima.

Nakon završene skupštine, obišli smo dve muzejske postavke, najstariju apoteku u Vršcu i postavku gradskog muzeja u Vršcu,a osim ovog, posetili smo i manastir Mesić.

Tokom juna meseca Muzej Grada Novog Sada organizovao je ciklus predavanja  na temu novosadskih Jermena.  Predavanjasu odražana za vreme trajanja izložbe „Jermenska crkva u Novom Sadu – izbrisana baština”. Jedna od predavača Dušanka Veselinov, arheolog-konzervator, viši stručni saradnik Zavoda za zaštitu spomenika kulture, održala je predavanje na temu „Kockice izbrisanog nasleđa– zaštitna arheološka istraživanja na lokalitetu br.35”. Predavanje je održano u četvrtak  12.  juna sa početkom u 19 časova u prostorijima Zbirke strane umetnosti, Dunavska br 28. Veselinov je govorila o zaštitinim arheološkim istraživanjima i njihovim rezultatima na ovom kao i drugim značajnim lokalitetima u Starom jezgru.

12. jun 2014. godine

Zaposleni u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada zajedno sa kolegama iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture  Pančeva  posetili su 21. Salon restauracije u Ferari 26.marta 2014.godine i tako prisustvovali otvaranju ove renomirane sajamske manifestacije.Sajam u Ferari okuplja brojne predstavnike službe zaštite iz cele Evrope koji izlažu rezultate svog rada na polju zaštite kulturni i prirodnih dobara.Sajam je takođe mesto na kome izlažu i proizvođači materijala i opreme koja se   koristi prilikom restauracije, konzervacije i sanacije kulturnih dobara.Godinama ovaj sajam se smatra za jedan  od najprestižnijih i najvećih sajmova u oblasti  očuvanja kulturnog nasleđa u Evropi. Za vreme održavanja sajma organizovana su  brojna predavanja,kraći kursevi  i radionice.

Prilikom posete Italiji saradnici Zavoda su obišli i stara jezgra Ravene , Bolonje , Verone, Padove i Venecije i najznačajnije muzeje i arheološke lokalitete u pomenutim  gradovima.

Mart 2014.godine

Postavljanje replike bronzane spomen ploče postavljene u čast ulaska srpske vojske u Petrovaradin

Ove godine, Savet za kulturu Grada Novog Sada je prihvatio inicijativu   Organizacije rezervnih vojnih starešina Grada Novog Sada, Udruženja potomaka i poštovalaca Solunskih dobrovoljaca Obilić, Novi Sad, Društva srpskih domaćina GrO, Novi Sad, Matice iseljenika Vojvodine, Novi Sadi  Srpskog KUD Željezničar ansambl Vila o podizanju replike bronzane spomen ploče koja je bila postavljena 1938. godine na Beogradskoj kapiji u znak sećanja na ulazak srpske vojske u Petrovaradin. Ovaj istorijski događaj odigrao se 9. novembra 1918. godine. Nažalost, spomen obeležje je potpuno uništeno 1941. godine. Autori spomen ploče bili su Zlata Markov i Karlo Baranji.

U skladu sa članom 10a Odluke o podizanju i održavanju spomenika na teritoriji Grada Novog („Službeni list Grada Novog Sada”, br.15/09,20/10 i 51/11) odlučeno je da se izvrši podizanje njegove replike. Kako se spomen obeležje nalazilo na Beogradskoj  kapiji, koja je danas deo prostorno kulturno – istorijske celine Gornja i donja Petrovaradinska tvrđava, kulturnog dobra od velikog značaja, Savet za kulturu nalaže Zavodu za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada da dostavi podatke koji definišu original spomen obeležja, a odnose se na dimenzije i materijal, zvaničan naziv spomen ploče, lično ili imena autora, mesto na Beogradskoj kapiji gde se nalazila. Zavod je u saradnji sa Ivanom Filipovićem, dia,  uradio projekat konzervatorsko restauratorskih radova za izradu i postavljanje replike bronzane spomen ploče. Republički Zavod za zaštitu spomenika je dao  saglasnost na projekat. Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada je sproveo postupak javne nabavke, izabrao izvođača –  “Modulart“ vajarski atelje iz Beočina  i livnicu “Kuzman“ umetničku radionicu iz Smedereva. Zavod je vršio i konzervatorski nadzor nad izradom replike i postavljanjem spomen ploče.

Novi Sad, 1. novembar 2013. godine